Zaman aşımı süreleri sözleşme ile değiştirilemez. Satın aldığı payı elinde bulunduran kimseye karşı zaman aşımı iddiası söz konusu değildir. Zaman aşımı, bir hakkın doğumu ya da ortadan kalkması için Kanunda belirtilen bir sürenin geçmesidir. Zaman aşımında hakkın kendisi değil, o hak nedeniyle doğan talep hakkı ortadan kalkmaktadır. Zaman aşımı bir def’idir ve mahkemece kendiliğinden göz önünde tutulamaz. Dava açıldığı veya icra takibine geçildiğinde borçlunun zaman aşımının varlığını itiraz veya cevap müddeti içinde ileri sürmesi gerekir. Davaya cevap süresinde zaman aşımı def’ini ileri sürmeyen davalı karşı tarafın rızası olmadan bu iddiasını daha sonra ileri süremez. Çünkü iddianın genişletilmesi yasağı ile karşılaşır. Zaman aşımı def’inden feragat (vazgeçmek) mümkün değildir. Zaman aşımına uğramış bir borç, borçlu tarafından ödenmiş ise Türk Borçlar Kanunu madde 78/2 uyarınca iadesi istenemez. Ayrıca zaman aşımı süreleri sözleşme ile değiştirilemez. Asıl akdin (satışın) yapılmasını talep hakkı Türk Borçlar Kanunu madde 146’daki 10 yıllık zaman aşımına tabidir. Yargıtay’a göre taraflar arasındaki münasebet akitten doğmaktadır. Tapuda ferağ tahsisinin hangi tarihte verileceği, senette yazılı değilse ve bir müddet de tayin edilmemişse, borcun yerine getirilmesi için münasip bir müddetin verilmesi ve ihtarname gönderilmesi gereklidir (Y.3.HD  7.12.1962). Keza, satış vaadi konusu olan payın sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren 10 yıl içinde ferağının istenmemesi, sözleşmenin iptali için bir neden olmaz. Zira satın aldığı payı elinde bulunduran kimseye karşı zaman aşımı iddiası söz konusu değildir (Y.13.HD. 17.10.1978 T. 3207/4203; YKD. C. V. S. 1. SH. 95) Zaman aşımının durma sebepleri Türk Borçlar Kanunu’nun 153. maddesine göre: “Aşağıdaki durumlarda zaman aşımı işlemeye başlamaz, başlamışsa durur: Velayet süresince, çocukların ana ve babalarından olan alacakları için. Vesayet süresince, vesayet altında bulunanların vasiden veya vesayet işlemleri sebebiyle Devletten olan alacakları için. Evlilik devam ettiği sürece, eşlerin diğerinden olan alacakları için. Hizmet ilişkisi süresince, ev hizmetlilerinin onları çalıştıranlardan olan alacakları için. Borçlu, alacak üzerinde intifa hakkına sahip olduğu sürece. Alacağı, Türk mahkemelerinde ileri sürme imkânının bulunmadığı sürece. Alacaklı ve borçlu sıfatının aynı kişide birleşmesinde, birleşmenin ileride geçmişe etkili olarak ortadan kalkması durumunda, bu durumun ortaya çıkmasına kadar geçecek sürece. Zamanaşımını durduran sebeplerin ortadan kalktığı günün bitiminde zamanaşımı işlemeye başlar veya durmadan önce başlamış olan işlemesini sürdürür.” Nizam TUTUCU Emlak...