Medeni Kanun Madde 783’e göre “İrtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer”. Madde 784’e göre de “Yüklü ve yararlanan taşınmazlara aynı kimse malik olursa, bu kişi, irtifak hakkını terkin ettirebilir”. Madde 785’e göre ise “Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki (arazisinden yol geçen kişi) bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir.
“Zorunluluk hali ortadan kalkarsa yükümlü taşınmaz sahibi, zorunlu geçit hakkının iptal edilmesini isteyebilir.”
Kurulmuş olan irtifak hakkı, zaman içinde hak sahibi için kesin ve sürekli bir biçimde faydasını yitirirse hakkın kuruluş amacı da ortadan kalkmış olur, dolayısıyla da terkini istenebilir. Dolayısıyla irtifak hakkının kuruluşundaki menfaat devam ettikçe, bu hakkın korunması da zorunludur denilebilir.
Geçit hakkından faydalanan taşınmazın yanından genel yol geçtiği için geçit hakkının kuruluş amacının ortadan kalktığı gerekçesiyle, geçit hakkının iptali için dava açılması durumunda; eğer sözü edilen genel yol imar planında gösterilmiş fakat henüz imar planında uygulanması konusunda belediye tarafından bir karar alınmamışsa bu durum, mevcut geçit hakkının sona erdirilmesi için geçerli bir neden değildir. Çünkü umumi yol, yetkili kamu idaresi tarafından herkesin kullanımına tahsis edilmiş olan ve herkesin yararlanmaya hakkı olan yollardır ve ancak yetkili idari makamın yapacağı özel bir tahsis kararı ile kamuya ait bir mal niteliği kazanır. Dolayısıyla böyle bir tahsis kararı olmadığı zaman kurulmuş olan fiili yol ilişkisi hukuki bir dayanaktan yoksundur. Ayrıca bir yerden gelip gidiliyor, geçiliyor olması o yere genel yol vasfı kazandırmaz.
Nizam TUTUCU Emlak Danışmanı
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.