442 sayılı Köy Kanunu‘nda fırın yapımı köyün zorunlu ve isteğe bağlı işleri arasında sayılmamıştır. Ancak, ekmeğin düzenli ve sağlıklı bir biçimde üretilerek köylüye iletilmesinde kamu yararı bulunduğundan, fırın yapmak amacıyla köy ihtiyar kurulu kamulaştırma yapabilir.
Gerek Anayasa’nın 46. maddesinde, gerekse 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu‘nun 1. maddesinde “… kamu yararının gerektirdiği hallerde …” özel mülkiyette bulunan taşınmazların kamulaştırılabileceği öngörülmüştür. Bu kurallara göre, kamulaştırmada ilk koşul, kamu yararının varlığı olarak ortaya çıkmakta, kamu yararı kararı kamulaştırma işleminin özünü ve temelini oluşturmaktadır.
Diğer taraftan 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu, köy lehine yapılacak kamulaştırmada kamu yararı kararı verecek mercii köy ihtiyar kurulu olarak belirtmekte, 442 sayılı Köy Kanunu da köye ait işleri görmekle aynı mercii görevli ve yetkili kılınmaktadır.
Yukarıda anılan 442 sayılı Yasada köye ait işler yapılması zorunlu ve isteğe bağlı işler olarak ikiye ayrılmış, her gruptaki işler ayrı ayrı sayılmıştır. Ancak bu işler arasında ekmek fırını yapımı bulunmamaktadır. Yasada ekmek fırını yapımının sayılmamış olması bu işin yapılmayacağı anlamı taşımaz. Çünkü, yapılması zorunlu ve isteğe bağlı olarak belirlenen görevler sınırlandırıcı nitelikte değil, köylüye ve köy idarelerine yol gösterici birer örnek teşkil etmek üzere Yasada yer almıştır.
Olayda ise, nüfusu 2000’in üzerinde bulunan Sütleğen Köyünde şahıs tarafından işletilen bir ekmek fırının kapatıldığı, kötü hava koşulları yüzünden ulaşımın aksadığı aylarda köyde ekmek sıkıntısının başgösterdiği, bu sorunun giderilmesi için köyde mevcut ilkokul, ortaokul öğretmenleri ile orman bölge şefliği personelinin ve köy halkından birçok kişinin muhtarlığa başvuruda bulundukları, ekmek fırını yapımı için en uygun yer olarak davacılara ait taşınmazın belirlendiği, 5000 m2 yüzölçümü taşınmazın 225 m2’sinin bu amaçla kamulaştırılmasına karar verildiği temyiz dosyası içersinde yer alan belgelerin incelenmesinden anlaşılmıştır.
Bu durumda, insanların temel gıdasını teşkil eden ekmeğin düzenli ve sağlıklı bir biçimde üretilerek köylüye iletilmesi amacıyla ekmek fırını yerinin sağlanarak hizmetin yürütülmesi köyün ve köylünün müşterek yararına olacağı, başka bir deyişle bu işin gerçekleştirilmesinde kamu yararı bulunduğu açıkça ortadadır. Kaldı ki söz konusu hizmetin sadece, Köy Kanunu‘nda sayılmamış olması nedeniyle işlemin iptali yolundaki gerekçeyi 442 sayılı Yasanı yürürlüğe girdiği 1924 yılından bu yana geçen sürede köylerde meydana gelen ekonomik ve sosyal gelişmelere koşut olarak çoğalan, yeni ortaya çıkan ve gelişen ihtiyaçların varlığı gerçeği ile de bağdaştırmak olanağı bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle kararın BOZULMASINA, (Danıştay 6. D. 28.11.1985 T. 310 E. 559 K.)
Nizam TUTUCU Emlak Danışmanı
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.