Sahipsiz mallar kamu malı niteliğindedir. Bu mallar doğal nitelikleri itibariyle doğrudan doğruya kamunun yararlanmasına tahsis edilmişlerdir. Hizmet ve orta mallarının ise kamu malı sayılabilmesi için alım-satım, kamulaştırma gibi hukuki bir işlem ile veya gölün, akarsuyun kuruması gibi bir olayla idare malları arasına girmesi gerekir. Ayrıca kamu yararına, kullanımına veyahut da kamu hizmetine tahsisi gerekir. Bunların haricinde devlet, kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için ayrıca çeşitli hukuki işlemlerle de taşınır veya taşınmaz mal edinebilir:
- Satınalma : Devletin ihtiyaç duyduğu taşınır veya taşınmaz mal ediniminde en çok başvurulan yöntemdir. Devletin mal satın almaları, hukuksal bir çerçeve içinde ihale ile yapılmaktadır. İhale kurallarına uyulmaması durumunda satın alma işlemi hukuken geçerli değildir.
- İstimval : Olağanüstü durumlarda başvurulan bu yöntem, devletin taşınmaz malların kullanma hakkını elde etmesi; taşınır mallarda ise mülkiyeti veya kullanma hakkını elde etmesidir.
- Devletleştirme : Devletleştirme işlemi, bir teşebbüs veya teşebbüsler gurubuna yöneliktir ve olağanüstü bir yoldur. Kanun çıkarılarak gerçekleştirilir.
- Trampa : Devletin seyrek bir şekilde başvurduğu bir yöntemdir. Trampa malın mal ile değişimidir. İhale Kanununa göre yürütülür.
- Teferruğ ve tefevvüz : Teferruğ ve tefevvüz işlemlerinde devlet, bir taşınmaza ihtiyaç duyduğundan değil de, zorunluluktan dolayı sahip olmaktadır. Alacağını güvence altına alma, ortağı bulunduğu malın ucuza satılmasını önlemek gibi.
- İnşaat : Devlet, ihtiyaçları doğrultusunda bina ve tesis yapar.
- Kamulaştırma : Her ne kadar devlet, taşınmaz malları özel kişilerden rızaları ile satın alabiliyorsa da, isteğe bağlı bu satın almalar yetersiz kalabilmektedir. Kamu yararının ağır bastığı hallerde, hukuksal çerçeve içerisinde Devlet’e zorla mal edinme yetkisi, Anayasa tarafından verilmiştir.
Nizam TUTUCU Emlak Danışmanı
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.