Bir hukuki işlem gereği, bir gayrimenkulü tek taraflı irade açıklamasıyla satın alabilme hakkına, iştira hakkı (alım hakkı) denir. Bu hak, satış sözleşmesinin yapılmasını karşı taraftan isteme hakkı değildir, satış sözleşmesini tek taraflı irade açıklamasıyla yapabilme hakkıdır. Alım hakkı (iştira hakkı), satış vaadinden farklı olarak talep hakkı değil, yenilik doğuran bir haktır.
Alım hakkı devredilemez fakat malikin isteğiyle kaldırılabilir. Malı hemen alacak durumda olmayıp da ilerde malın sahibi olmasının kendisine yararlı olacağını düşünen kişi için alım hakkı, emniyetli bir durum sağlar. Örneğin kurulan bir fabrikanın ileride büyütülmesi gerektiğinde, bunun için gerekli olacak olan yerlerin alınması için alım hakkı kurulabilir.
Medeni Kanun Madde 736 şöyle der: “Tapu kütüğüne şerh verilen alım ve geri alım hakları, şerhte belirtilen süre içinde her malike karşı kullanılabilir. Şerhin etkisi, her durumda, şerhin verildiği tarihin üzerinden on yıl geçmekle sona erer”. Bu kanun maddesi ile tapuya şerh edilen alım hakkı ve geri alım hakkı (vefa hakkı) için özel hüküm konmuştur. Ayrıca bu maddenin menkuller (taşınır mallar) ve tapu siciline şerh verilmeyen alım hakkı ve geri alım hakkıyla bir ilgisi yoktur.
Alım hakkı ve geri alım hakkının spekülatif amaçlarla kullanılabileceği için buna engel olmak için kanun koruyucular buna mani olucu hüküm koymuştur. Konuyla alakalı olarak Medeni Kanun Madde 962 “İşletme olarak taşınır rehni karşılığında ödünç verme işiyle uğraşmak isteyenler, yetkili makamdan izin almak zorundadırlar”. Madde 969 ise : “Geri alım hakkı tanıyarak satın almayı meslek edinenler hakkında da, taşınır rehni karşılığında ödünç verenlere ilişkin hükümler uygulanır” der.
Nizam TUTUCU Emlak Danışmanı
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.