Tek taraflı irade açıklaması ile alım hakkı (iştira hakkı) kullanıldığında, taşınmaz sahibi ile alım hakkı sahibi arasında, yapılan alım sözleşmesi hükümlerine göre bir satış ilişkisi meydana gelir. Dolayısıyla taşınmaz sahibi, taşınmazın mülkiyetini alım hakkı sahibine aktarmakla yükümlü olur. Alım hakkı sahibi de taşınmazın bedelini ödemekle yükümlü olur. Eğer taşınmaz sahibi, mülkiyeti devretme borcunu yerine getirmezse, alım hakkı sahibi de Medeni Kanun Madde 716 gereğince mal sahibine dava açarak mülkiyetin kendisine devrini isteyebilir. Hakimin vereceği kararın kesinleşmesi ile de taşınmazın mülkiyeti el değiştirir. Ancak alım hakkı sahibi hakkını kullanmadan önce, mal sahibi taşınmazı üçüncü bir kişiye satmış ise; alım sözleşmesi üçüncü tarafları bağlamadığı için yeni mal sahibine karşı ileri sürülemez. Alım hakkı sahibi, bu hakkın yerine getirilmesini ancak sözleşmeyi yaptığı kişiden veya mirasçılarından isteyebilir. Yalnız anlaşmayı yapan ilk malik, malı sattığı kişiyi ikna ederek, taşınmazın alım hakkı sahibine devrini sağlamakla yükümlüdür. Aksi halde kusurlu imkansızlık sebebiyle tazminat ödemek zorunda kalır.
Alım hakkının üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilmesi isteniyorsa tapuya şerh düşülmesi gerekir (Medeni Kanun Madde 736). Tapuya şerh düşülen alım hakkı (iştira hakkı), şerhte belirtilen süre içinde olmak kaydıyla sonraki malike karşı da ileri sürülebilir. Kanun maddesi şu şekildedir: “Tapu kütüğüne şerh verilen alım hakkı ve geri alım hakkı, şerhte belirtilen süre içinde her malike karşı kullanılabilir. Şerhin etkisi, her durumda, şerhin verildiği tarihin üzerinden on yıl geçmekle sona erer”.
“Taraflarca, şerhin geçerli olacağı sürenin 10 yıldan fazla olması kararlaştırılamaz.”
Alım hakkının tapuya şerh edilebilmesi için resmi olması gerekir. Yani alım sözleşmesi yetkili resmi makamlarca hazırlanmış olmalı veya ölüme bağlı bir tasarruf belgesine dayanmalı. Yada kesinleşmiş bir mahkeme kararına dayanmalı.
Nizam TUTUCU Emlak Danışmanı
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.